Historia

 

Parada Równości maszeruje ulicami Warszawy od 2001 roku. Początkowo niewielka manifestacja stała się z czasem najważniejszym świętem wszystkich osób, dla których wolność, równość i wzajemna tolerancja stanowią wartości nadrzędne. Współczesna Parada Równości to już ponad dwudziestoletnia historia, która składa się na jej niepowtarzalny kształt i charakter.

Pomysłodawcą Parady Równości był ks. bp Szymon Niemiec, były prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Gejów i Lesbijek na Rzecz Kultury w Polsce (ILGCN-Polska), obecnie zwierzchnik Zjednoczonego Kościoła Chrześcijańskiego. W gronie współzałożycieli Parady znaleźli się również m.in.: artysta Robert Ciepiela, fotografka Agata Gorządek, aktor-parodysta Miłosz Rodziewicz, działacz społeczny Krzysztof Szymborski. Pomysł na Paradę Równości i jej nazwę zrodził się podczas wspólnego oglądania reportażu z Gay Pride w Sydney. Po pokazie zorganizowanym w jednym z nieistniejących już warszawskich klubów gejowskich, w gronie znajomych zakiełkowała myśl o przeniesieniu idei przemarszu sprzeciwiającego się dyskryminacji na grunt polski. Tak powstał pomysł, aby wyjść na ulice Warszawy.

Głównym założeniem twórców polskiej Parady było, aby nie stanowiła ona wyłącznie imprezy dla gejów i lesbijek, ale stała się ogólnopolskim manifestem wszystkich, dla których bliskie są idee wolności, równości i tolerancji. Stąd również wzięła się nazwa corocznego – jak się okazało – marszu: „Parada Równości”.

W latach 2001-2004 Parada organizowana była przez członków stowarzyszenia ILGCN-Polska, które od samego początku, choć z różnym skutkiem, zabiegało o to by w przygotowaniach brały udział jak najliczniejsze podmioty reprezentujące możliwie różne środowiska. Jednak dopiero zakaz organizacji Parady wydany w roku 2004 przez ówczesnego prezydenta miasta Lecha Kaczyńskiego wywołał nagłe zainteresowanie ideą przemarszu wśród wielu organizacji, instytucji i innych podmiotów działających na rzecz tolerancji, akceptacji i wolności obywatelskich. W dniu, w którym miała się odbyć Parada Równości pod budynkiem ratusza miejskiego odbyło się zgromadzenie publiczne pod nazwą Wiec Wolności, które w ramach protestu zorganizowało w sumie 21 podmiotów, co logistycznie uniemożliwiło jego zakazanie.

Na ulice stolicy Parada wróciła w 2005 roku, niestety tym razem jako nielegalna manifestacja, po ponownym zakazie wydanym przez Lecha Kaczyńskiego, przygotowującego się do startu w wyborach na urząd Prezydenta RP. W tym czasie za organizację Parady odpowiedzialna była specjalnie w tym celu powołana Fundacja Równości, której założycielami były trzy największe polskie organizacje LGBT: ILCGN–Polska, Kampania Przeciw Homofobii i Lambda Warszawa. Dzięki uporowi organizatorów Parady Równości, wsparciu ówczesnego ministra spraw wewnętrznych i administracji – Ryszarda Kalisza oraz bezprecedensowej decyzji wicepremier Izabeli Jarugi-Nowackiej, wicemarszałka Sejmu Tomasza Nałęcza, senatorów Marii Szyszkowskiej i Kazimierza Kutza oraz europarlamentarzystów Claudi Roth i Volkera Becka o osobistym wzięciu udziału w nielegalnym zgromadzeniu, Parada Równości 2005 przeszła ulicami Warszawy stając się jednym z największych, nielegalnych pokojowych zgromadzeń w historii Polski po 1989 roku.

Jednym z najważniejszych osiągnięć tego przemarszu był fakt, że Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll, na wniosek Pełnomocniczki rządu ds. równego statusu kobiet i mężczyzn Magdaleny Środy,  wystąpił 30 czerwca 2005 r. do Trybunału Konstytucyjnego o uznanie przepisów, na które powoływał się prezydent Warszawy zakazując przemarszu, za niezgodne z Konstytucją. Rozprawa odbyła się 18 stycznia 2006 r. pod przewodnictwem prof. Ewy Łętowskiej. Trybunał orzekł, że zaskarżony przepis jest niezgodny z Konstytucją w takim zakresie, w jakim narusza on wolność do zgromadzeń. Również 18 stycznia 2006 r. Parlament Europejski wystąpił z rezolucją potępiającą wszelką dyskryminację ze względu na orientację seksualną oraz wezwał państwa członkowskie Unii Europejskiej i Komisję Europejską do potępienia homofobii i jej objawów, a także podjęcia działań mających na celu ich zwalczanie. Europejski Trybunał Praw Człowieka  3 maja 2007 r. orzekł, że władze Warszawy zakazując przeprowadzenia Parady Równości w 2005 roku naruszyły Europejską Konwencję Praw Człowieka. Tym samym Parada Równości zmieniła nie tylko prawo międzynarodowe, ale także historię Unii Europejskiej i Polski.

Fundacja Równości zajmowała się organizacją Parady do roku 2009. W 2010 roku Parady Równości nie było, jednak w lipcu tego roku prywatna firma zorganizowała w Warszawie komercyjne wydarzenie pod nazwą Europride 2010. Odpłatny charakter imprezy oraz jej niejawne finanse, stanowiące tajemnicę handlową organizatora, wywołały krytykę części społeczności i osób aktywistycznych.

Parada Równości ostatecznie wraca na ulice Warszawy w roku 2011. Jej organizacją zajmuje się oddolnie utworzony Komitet Organizacyjny – nieformalne zrzeszenie osób prywatnych oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych, partii politycznych, mediów i innych podmiotów. Pieczę logistyczną nad całością sprawuje Fundacja Wolontariat Równości, której fundatorami są: Szymon Niemiec i Paweł Kiepuszewski. W skład Rady Fundacji wchodzą Patrycja Wróbel (była szefowa młodzieżówki SDPL) oraz Sławek Starosta (jeden z pierwszych działaczy LGBT w Polsce). Do roku 2016 funkcję Prezesa Zarządu pełnił Łukasz Pałucki – współorganizator Parady od 2005 roku, a w latach 2012-2016 funkcję drugiego członka zarządu i Sekretarza Fundacji pełniła Jej Perfekcyjność, która jednocześnie od 2011 do 2016 roku była rzecznikiem prasowym Parady.

W październiku 2013 roku Komitet Organizacyjny przegłosował zmianę relacji między Fundacją a Komitetem Organizacyjnym. Od tego czasu to Fundacja Wolontariat Równości, działając w porozumieniu z Komitetem Doradczym jest głównym organizatorem Parady Równości. Zmiany miały na celu usprawnienie procesu podejmowania i realizowania decyzji o charakterze logistycznym (bezpieczeństwo) i prawnym (podpisywanie umów).

Jedną z najważniejszych zmian, jakie zaszły w organizacji Parady Równości po roku 2010, był powrót do idei przyświecającej pierwszym organizatorom – pełnej otwartości, akceptacji i tolerancji. Dzięki otwartej formule Komitetu Doradczego, z roku na rok swoje miejsce w Paradzie Równości odnajduje coraz więcej środowisk i społeczności walczących o prawa równościowe. Wśród osób uczestniczących w przemarszu nie brakuje organizacji zrzeszających mniejszości etniczne, organizacji wyznaniowych, czy broniących praw osób z niepełnosprawnością albo pro zwierzęcych takich jak Fundacja Kocia Mama.

Obecnie funkcję Prezeski Zarządu Fundacji Wolontariat Równości pełni Julia Maciocha, która wraz z ekipą Wolontariatu Równości organizuje Paradę Równości od 2017 roku. W skłąd Zarządu wchodzą również Paulina Piechna-Więckiewicz i Zuzanna Ciesielska. 

W 2020 roku ze względu na sytuację epidemiologiczną Parada Równości została odwołana. By mimo wszystko uczcić dzień i upomnieć się o prawa grup wykluczanych i dyskryminowanych odbył się Spływ Równości. Celem było prformatywne użycie Wisły jako rzeki przepływającej przez cały kraj, a jednocześnie ważnego elementu krajobrazu Warszawy.

W 2021 roku, mimo obostrzeń nakładanych przez rząd, mających na celu ograniczenie swobody demonstracji i protestów, Parada Równości wraca na ulice Warszawy. Wróciliśmy zranieni, ale silniejsi, może z mniejszym rozmachem, ale większą mocą, w mniejszym gronie, ale zjednoczeni jak nigdy.

——-

27 lutego 2014 r. zmarł Robert Ciepiela (ur. 25 grudnia 1976 r.) – jeden z pierwszych organizatorów parady i jej wieloletni działacz. To właśnie Robert, występujący na scenie jako Lady Vicky (następnie Lady Vee), był jednym z trzech artystów-parodystów (drag queen), który odważył się pojawić na pierwszej paradzie i przez wszystkie lata organizowania przemarszów zawsze brał w niej udział, reprezentując środowisko artystyczne. Jego zaangażowanie było szczególnie ważne w pierwszych latach organizacji Parady Równości. Bez jego wsparcia zarówno logistycznego, jak i moralnego, wiele z wydarzeń towarzyszących paradzie prawdopodobnie by się nie odbyła.